Wat kun je hiermee met je team? Hoe geef je hier invulling aan? We verwijzen je in dit deel naar diverse organisaties die hier antwoord op hebben.
Duurzame opties
Op onze winkelpagina’s zijn er boeken beschikbaar over dit onderwerp.
5. PEDAGOGIEK EN DIDACTIEK
5.1 Definities
Wat verstaan we hieronder? De coöperatie Leren voor Morgen zegt hierover:
Pedagogiek gaat over de eigen houding als docent, over aandacht, over voorleven, over verbinding maken. In het licht van duurzaamheidsvraagstukken gaat het ook over de vraag hoe je leerlingen en studenten open en nieuwsgierig tegemoet kunt treden.
Onder didactiek verstaan we de manier van lesgeven. Welke werkvormen gebruik je en hoe creëer je een leeromgeving waarin leerlingen kunnen verkennen wat zij belangrijk vinden en kunnen oefenen met in actie komen voor een duurzame wereld?
5.2 Hoe leren we?
De manier van lesgeven, de houding en het voorbeeldgedrag van de docent zijn
belangrijke componenten van duurzaam onderwijs. Een open, nieuwsgierige en
verbindende houding ten aanzien van leerlingen en studenten helpt hen zelf te
ontdekken wat er in de wereld speelt en welke bijdragen zij kunnen leveren aan
verduurzaming. Op gebied van didactiek helpen werkvormen zoals ervaringsgericht
leren, waarin leerlingen en studenten zelf kunnen verkennen wat zij belangrijk vinden
en kunnen oefenen met in actie komen voor een duurzame wereld.
We meten in hoeverre leren voor duurzame ontwikkeling is geïntegreerd in
pedagogiek en didactiek, door naar de volgende ontwikkelingen binnen het onderwijs
te kijken:
– De mate waarin docenten een pedagogisch-didactische aanpak hanteren die
gericht is op waardenoriëntatie, en waarin een onderzoekende houding van
leerlingen en studenten wordt gestimuleerd.
– De mate waarin docenten de leeromgeving buiten de onderwijsinstelling
benutten, en de natuur en gebouwde omgeving inzetten als co-docent.
– De mate waarin docenten voorbeeldgedrag laten zien ten aanzien van
duurzame ontwikkeling. Bijvoorbeeld in hun omgang met andere mensen, de
natuurlijke omgeving en spullen. (bron: Staat van Duurzaam Onderwijs)
De professionele ontwikkeling van docenten komt aan bod in ons hoofdstuk 7. Omdat de onderdelen nauw samenhangen zie je hier en daar wat overlap.
Bekijk het webinar pedagogiek en didactiek in relatie tot duurzaamheid. Er werd antwoord gezocht op vragen als:
- Hoe verwerk je de duurzaamheidsprincipes in de drie doelen van onderwijs (kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming)?
- Wat is de rol van de docent, de onderwijzer?
- Vraagt het onderwijzen over duurzaamheid om specifieke werkvormen en leeromgeving?
- Is duurzaamheid in het onderwijs hetzelfde als toekomstgericht onderwijs?
Daarnaast kregen deelnemers praktische, inspirerende tips en tools.
Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken is een vrijplaats voor onderwijsprofessionals, waar tijd en aandacht is voor kleine en grote pedagogische vragen. NIVOZ sterkt leraren en schoolleiders en andere betrokkenen in de uitvoering van hun pedagogische opdracht. Je vindt op de website: opleidingen, onderwijsevents, artikelen, blogs en themadossiers, onderzoek en ontwikkeling.
Hoe kun je kinderen leren over duurzaamheid? Lees het in dit artikel op het onderwijsplatform wij-leren.nl
Op de academievoormorgen.nl vind je een verzameling mogelijkheden om kennis te vergaren, te leren, en je verder te ontwikkelen om duurzaam denken en doen in je dagelijkse praktijk handen en voeten te geven. Vraag én aanbod.
De Stichting Nederlandse academie voor duurzaam onderwijs (NADO) biedt docenten masterclasses, workshops en cursussen aan. Om je te voorzien van actuele kennis over de belangrijkste thema’s van duurzaamheid en de daarbij behorende pedagogiek en didactiek. NADO maakt je wegwijs in de bestaande en toekomstige lesmogelijkheden over deze onderwerpen. Voor docenten in het po, vo en mbo.
GreenComp een initiatief van de Europese Unie, biedt een overzicht van duurzaamheidscompetenties die in onderwijsprogramma’s kunnen worden opgenomen.
Hoe kun je als docent concreet met circulair bouwen aan de slag? Wat zijn circular skills? Er is een onderwijshandleiding beschikbaar met portretten en praktijkverhalen van docenten uit alle lagen van het beroepsonderwijs die inspireren, omdat ze circulair bouwen ‘gewoon doen’.
In dit artikel gaat Dieuwke Hovinga in op de natuur als co-pedagoog. “Het denken in de pedagogiek is erg ontwikkeld vanuit de cultuur. Onderwijs wordt gezien als cultuuroverdracht en binnen opvoeding wordt gekeken naar wat we kinderen mee willen geven om straks zelfstandig in onze – culturele – samenleving te kunnen functioneren. Wat we minder goed doorhebben is hoe ons leven volledig is verweven met natuur en dat wij zelf in essentie ook natuurlijke wezens zijn. Er wordt veel analytisch, fragmentarisch en lineair gedacht, terwijl we meer toe moeten naar het circulaire en systemische denken, dat de natuur eigenlijk voorleeft.”
A Rounder Sense of Purpose (RSP) is een door Erasmus + gefinancierd Europees project voor duurzame ontwikkeling binnen het onderwijs. Op de RSP-website worden 12 competenties beschreven. Onder iedere competentie vind je voorbeeldactiviteiten voor leerlingen en leerkrachten in opleiding. Samen vormen de competenties een raamwerk dat is ontworpen voor alle docenten die onderwijs willen verzorgen voor duurzame ontwikkeling. Als je klikt op een van de 12 competenties dan vind je daar voorbeeldactiviteiten. Deze kun je gebruiken met leerlingen, maar ook voor leerkrachten in opleiding. Je vindt bijna 200 lesideeën en achtergrondinformatie, gekoppeld aan de competenties. Er is telkens een relatie met de SDG’s.
Het lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind van de Hogeschool Leiden heeft onderzoek gedaan naar het betrekken van de natuur bij o.a. onderwijsactiviteiten. Met de oprichting van de Outdoor Living & Learning Academy (OLLA) is deze kennis en ervaring verwerkt in een gevarieerd scholingsaanbod. Het is de missie van OLLA om (onderwijs)professionals van de kinderopvang en het po, te scholen in het gebruik van natuur als pedagogische en/of didactische ontwikkelruimte.