Nederlandse universiteiten spelen een cruciale rol in het bevorderen van duurzaamheid, zowel binnen hun campussen als in de bredere samenleving. In deze special voor universiteiten schetsen we een beeld van de duurzaamheidsinitiatieven aan Nederlandse universiteiten. Wat is de verduurzamingsopgave van universiteiten? Hoe geven universiteiten hun duurzame beleid vorm? Bij welke organisaties en netwerken kun je je als student of docent aansluiten? Welke studie kun je volgen om daarna duurzame impact te maken?
Deze special is nog in ontwikkeling. Wil je hieraan bijdragen? Neem dan contact met ons op.
UNIVERSITEITEN
1. Duurzaamheid binnen het wetenschappelijk onderwijs
Onze Nederlandse universiteiten zijn uniek door de verwevenheid van onderzoek, onderwijs en innovatie. Onze wetenschappers bieden antwoorden op grote maatschappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld op het vlak van duurzaamheid.Net als de rest van het onderwijs hebben universiteiten een brede en complexe duurzaamheidsopgave, die o.a. de volgende punten behelst:
- De universiteitsgebouwen
- De Universiteit Utrecht en de Technische Universiteit Delft bv. hebben hierin al grote stappen gezet.
- Het integreren van duurzaamheid binnen de onderwijsprogramma’s
- Dit is essentieel voor het opleiden van de volgende generatie leiders en onderzoekers. Veel universiteiten hebben duurzaamheid als een centraal thema opgenomen in hun curricula. Dit varieert van specifieke duurzaamheid opleidingen tot het integreren van duurzaamheidsprincipes in bestaande programma’s.
- Investeren in onderzoek naar duurzaamheid
- Het bevorderen van een cultuur die duurzaamheid ademt binnen de academische gemeenschap is cruciaal voor het behalen van deze doelstellingen.
- Er is een groeiende behoefte aan samenwerking tussen universiteiten en andere maatschappelijke actoren.
2. Hoe geven universiteiten duurzaamheidbeleid vorm?
Veel universiteiten hebben uitgebreide duurzaamheidsstrategieën en beleidsdocumenten opgesteld. Ter inspiratie lichten we het duurzaamheidsbeleid van een aantal universiteiten uit. Bij de meesten vind je ook een link naar de beleidsdocumenten. Via deze lijst kun je alle universiteiten bekijken.
De Radboud Universiteit draagt bij aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. Duurzaamheid heeft een prominente plek in onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering. Het duurzaamheidsbeleid 2021-2025 is in samenwerking met het Radboud UMC opgesteld. De Radboud Universiteit heeft duurzaamheid geïntegreerd in o.a het hele curriculum. Laat je inspireren hoe ze dat hebben gedaan.
Universiteit Utrecht heeft duurzaamheid verweven in haar onderzoek, onderwijs en de manier van werken. Met vernieuwend onderzoek worden slimme oplossingen voor duurzame vraagstukken bedacht, in bijvoorbeeld living labs. Ook maakt de uni de eigen bedrijfsvoering steeds een beetje duurzamer met groene daken en duizenden zonnepanelen op het dak van het Utrecht Science Park.
De Universiteit van Amsterdam trekt in de verduurzaming vooral op met partners: in 2040 zal Amsterdam volledig aardgasvrij zijn en het Universiteitskwartier – de historische thuisbasis van de Universiteit van Amsterdam (UvA) – zal daarin een voortrekkersrol vervullen. Deze transitie is het resultaat van een gebiedsgerichte aanpak, verwoord in een masterplan, waarin de stad, samen met de UvA, buurten stapsgewijs van het aardgas afhaalt. Het doel: een duurzame energietoekomst met de laagst mogelijke maatschappelijke kosten.
Bij de VU werken ze samen aan een duurzame, eerlijke en leefbare wereld. Met wetenschappelijk onderwijs, onderzoek én in de bedrijfsvoering. De 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) zijn daarbij de ijkpunten. De VU is door SustainaBul uitgeroepen tot de meest duurzame universiteit en staat op de tweede plek van de volledige ranking. Deze ranking wordt jaarlijks door Studenten voor Morgen georganiseerd.
Ook de Technische Universiteit Delft (TU Delft) wil in 2030 CO2-neutraal, klimaatadaptief en circulair zijn. De organisatie heeft daartoe een CO2-roadmap opgesteld. De uni richt zich op alle aspecten die het klimaat en het milieu beïnvloeden: van gebouwen en energiesystemen tot afvalbeheer en mobiliteit. De campus is een levend laboratorium voor duurzame innovaties, waar studenten en onderzoekers samenwerken aan projecten zoals de ontwikkeling van zonne-auto’s en energieneutrale huizen. Een voorbeeld hiervan is het Solar Decathlon project, waar studenten een duurzaam huis ontwerpen en bouwen dat volledig op zonne-energie draait.
De Universiteit van Groningen (RUG) heeft een ambitieuze visie op duurzaamheid, die wordt vormgegeven door de “Routekaart Duurzaamheid”.De RUG zet zich in voor meer duurzaamheid binnen onderwijs en onderzoek, maar ook op het gebied van bedrijfsvoering, renovatie- en nieuwbouwprojecten. Hier een overzicht van verschillende terreinen waarvoor duurzaamheidsbeleid is opgesteld.
De Erasmus Universiteit wil een van de meest duurzame campussen worden en bijdragen aan het Klimaatakkoord van 2030. Het heeft daartoe een roadmap opgesteld.
Lees ook hoe ze de bedrijfsvoering verduurzamen.
Wageningen University & Research krijgt al jarenlang het predikaat ‘duurzaamste universiteit ter wereld’ (De GreenMetric ranglijst 2016-2024). In 2023 heeft WUR zich aangesloten bij Nature-Positive Universities Alliance.De universiteit heeft haar onderzoek en onderwijs onderverdeeld in 6 duurzame thema’s.
Studenten voor Morgen is hét nationale studenten netwerk voor een duurzame toekomst in het hoger onderwijs. Het netwerk streeft ernaar om duurzaamheid te integreren in het hoger onderwijs en het studentenleven. Ze doen dit door het stimuleren van de samenwerking tussen meer dan 40 lidorganisaties, het organiseren van verschillende projecten en ze laten hun stem horen bij discussies rond de onderwerpen duurzaamheid en onderwijs op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Daarnaast werken ze veel samen met andere organisaties die zich inzetten voor de verduurzaming van het onderwijs en het studentenleven. Zie hier het overzicht van wat ze doen. Het netwerk bestaat uit duurzame studentenorganisaties, studieverenigingen en Green Offices. Je kunt als organisatie lid worden van dit netwerk.